دانلود مقاله بررسي وضعيت بانكهاي خصوصي در ايران

پيشگفتار

در اين اواخر يكي از موضوع هاي جنجال برانگيز رسانه هاي خبري در مورد اقتصاد كشورمان مقوله خصوصي سازي و در راستاي اين خبر، بانك هاي خصوصي بوده است، ما را بر آن داشت علي رغم كمبود منابع اطلاعاتي در اين خصوص، نسبت به ديگر موضوعات، بتوانيم گامي را در جهت تجزيه و تحليل هرچه بيشتر اين موضوع برداريم.

مقدمه:

از انگيزه هاي اصلي در انجام اين تحقيق بررسي اين موضوع بوده كه امروزه در جامعة ما آگاهي و اطمينان اكثر مردم نسبت به بانكهاي خصوصي در كشور بسيار كم است و ما در ضمن تحقيق به جمع آوري اطلاعات و پرسشهاي مردمي در صدد رسيدن به اين موضوع بوده ايم كه چرا آگاهي و اطمينان مردن پايين بوده و بانكهاي خصوصي چه راهكارهايي براي افزايش اين عوامل بايد درنظر بگيرند تا بتوانيم آيندة روشني را براي بانكهاي خصوصي در كشور ترسيم كنيم. در ضمن اين تحقيق ما به بررسي خصوصي سازي در ايران پرداخته و دلائل و روشهايي را كه براي تسريع خصوصي سازي در ايران مورد توجه قرار گيرد را بيان كرده ايم.

آشنايي با فرآيند خصوصي سازي در كشور يكي از موضوعات مهم در خور توجه است زيرا ما بايد بدانيم كه خصوصي سازي در كشور را بايد از كجا شروع كنيم و چگونه موسسات دولتي را همگام با ساير موضوعات خصوصي وارد اين جريان كنيم. در راستاي اين برنامه ها هم چنين بايد به نقش بانكها در فرايند خصوصي سازي و نقاط صنعتي كه در زمينه خصوصي سازي در ايران وجود دارد توجه نماييم. از تمام بررسي هاي فوق در نهايت به يك نتيجه گيري كلي خواهيم رسيد كه سطح آشنايي مردم در حال حاضر در مورد بانكهاي خصوصي چگونه است و البته مي توانيم از نتايج خصوصي سازي ساير كشورها استفاده نماييم و ببينيم مردم ساير كشورها چگونه با اين پديده برخورد كرده اند. البته نبايد اين مسئله از نظر دور بماند كه براي انجام تمام موارد فوق و رسيدن به يك جمع بندي كلي اولين گام تبليغات است. زيرا تا مردم با خصوصي سازي و بانكهاي خصوصي آشنا نشوند نمي توان اميدوار به موفقيت فعاليتهاي خصوصي سازي در كشورمان بود. چنانكه متاسفانه در آمار مشاهده مي شود اكثر مردم حقي اطلاعي از روند خصوصي سازي ندارند و حتي قشر تحصيل كرده و دانشگاهي نيز در سطح آشنايي با نان چند بانك و يا حتي كمتر از اين مقدار آشنايي دارند. تمام تلاش ما در اين تحقيق بر اين بوده كه شما خواننده گرامي با مطالعه مطالب بتوانيد تصويري از خصوصي سازي بانكها در ايران را در ذهن خود تصور كرده و آشنايي بيشتر با اين مقوله بيابيد.

فصل اول:

آشنايي با بانكداري

تاريخچه بانكداري در ايران

قبل از تأسيس بانك به صورت امروزي، عمليات بانكي به شكل سنتي و به صورت تبديل و معاوضه پول صورت ميگرفت.

همزمان با گسترش تجارت و كار و كسب در كشور، افراد بيشتري به كار تبديل و معاوضه پول مشغول شدند. مبادله سكه نيز در كشور متداول بود. قبل از سلسله هخامنشي در كشور، عمليات بانكي توسط معابد و شاهزادگان صورت ميگرفت و افراد عادي كمتر به اين كار مي پرداختند.

در عصر هخامنشي بازرگاني رونق يافت و در نتيجه، عمليات بانكي گسترش يافت و در نتيجه، عمليات بانكي گسترش يافت تا جايي كه ايرانيان روشهاي بانكي را از مردم بابل فرار گرفتند.

با رونق كار و كسب و تجارت در عصر پارتيان و ساسانيان، داد و سند سكه رواج يافت. برخي ار افراد متخصص شناسايي خلوص و اصالت سكه شدند. استفاده از پول كاغذي و سكه طلا پس از فتح ليدي توسط داريوش كبير در سال 516 قبل از ميلاد در كشور رواج يافت. در آن زمان سكه طلا به نام «در يك» ضرب گرديد و به عنوان پول رايج مورد استفاده قرار گرفت.

در دوران ساسانيان و پارتيان هم پول ايراني و هم پولهاي خارجي در كشور به كار ميرفت. با ظهور اسلام و قبول اين دين در كشور به واسطة ممنوعيت پرداخت بهره در اسلام، داد و ستد پول و استفاده از سكه و اسكناس با ركود مواجه گرديد.

در عصر سلطه مغول بر ايران، اسكناسي شبيه پول كشور چين رايج شد. اين پول «چاو» نام داشت و منقوش به عكس «كيخاتو» بود. در پشت اين اسكناس نوشته شده بود: «هركس اين اسكناس را قبول نكند، خود، همسر و بچه هايش تنبيه ميشوند». ارزش اين پولها از نيم تا 10 درهم بود.

همزمان با چاو، در ديگر شهرهاي كشور پولهاي ديگري رواج داشت كه به تدريج از ميان رفت. اين پولها كه مختص شهرها بود، به نام «شهرروا» معروف بود.

قبل از چاپ نخستين پول بانكي توسط بانك شاهي، نوعي كارت اعتباري يا حواله به نام «بيجك» توسط صرافان منتشر ميشد. در واقع بيجك رسيدي بود كه نشان ميداد صراف چقدر پول از شخص وصول نموده است. همانطور كه قبلاً اشاره شد، با ظهور اسلام، معاوضه پول از رواج افتاد در آن دوران فقط افرادي كه از نظر اعتقادات مذهبي ضعيف بودند، به اين كار ميپرداختند. همين افراد رباخواري را در عصر اسلام رواج ميدادند. براي توجيه كار خود، بهانه هاي مختلفي مياوردند.

با رونق تجارت در عصر صفوي، بخصوص زمان شاه عباس كبير، مبادله آنها پول دوباره رونق گرفت و صرافان ثروتمند با باز نمودن حساب در بانكها خارج از كشور، فعاليت بين المللي خود را آغاز نمودند. مهمترين مركز مبادله پول در آن زمان عبارت بود از شهرهاي تبريز، مشهد، اصفهان، شيراز و بوشهر.

صرافي پول تا تأسيس بانك جديد خاور در سال 1850 ميلادي ادامه يافت. در واقع با تأسيس اين بانك، صرايف تعطيل شد.

در واقع، بانك جديد خاور، نخستين مؤسسه به شكل بانكهاي امروزي در كشور بود. اين بانك پايه هاي عمليات بانكي را در كشور ايجاد نمود اين بانك انگليسي بود و مركز اصلي آن در لندن بود. اين بانك بدون اخذ موافقت از دولت ايران تأسيس گرديد.

بانك شعب خود را در شهرهاي تبريز، رشت، مشهد، اصفهان، شيراز و بوشهر دائر نمود. در آن زمان، خارجيها ميتوانستند بدون هيچ محدوديتي به امور اقتصادي و تجاري بپردازند.

براي نخستين بار در ايران، اين بانك اجازه داد كه مشتريان حساب باز نموده، سپرده گذاري كنند و چك بكشند. از اين زمان استفاده از چك در مبادلات بازرگاني مرسوم شد.

بانك براي رقابت با صرافان، به حسابهاي سپرده جاري خود بهره پرداخت ميكرد. دفتر مركزي اين بانك در تهران، اسكناس «پنج قران» به صورت برات (يا حواله) منتشر ميكرد. اين حواله ها در مبادلات روزمره بكار ميرفت و در بانك قابل تبديل به سكه نقره بود.

با اجازه دولت و اعطاي امتياز به بارون جوليوس رويتر، بانك شاهي در سال 1885 ميلادي تأسيس شد. اين بانك در سال 1269 شمسي اموال و دارايي هاي بانك جديد خاور را خريد و به كار آن پايان داد.

فعاليتهاي يانك شاهي شامل مبادلات تجاري، چاپ پول، انجام امور خزانه داري دولت ايران در داخل و خارج (به ازاء دريافت كارمزد) بود. در عوض، اين بانك متعهد شد كه 6 درصد از درآمد خالص بانكي خود (حداقل 4000 پوند در سال) و 16 درصد از درآمد حاصل از خدمات ديگر خود را به دولت ايران بپردازد.

مركز قانوني بانك در لندن بود و بانك تابه قوانين انگليس بود، ولي فعاليتهاي آن در تهران متمركز بود.

درس سال 1390 هجري، امتياز چاپ اسكناس به مبلغ 000/200 پوند از اين بانك خريداري و به بانك ملي ايران محول شد. بانك شاهي فعاليت خود را تا سال 1327 ادامه داد و در اين سال نام آن به بانك انگليس در ايران و خاورميانه تبديل گرديد و تا سال 1331 فعاليت نمود.

در سال 1269 هجري. پولياكف روس، امتياز تأسيس بانك استقراضي را براي 75 سال از دولت گرفت. اين بانك علاوه بر عمليات بانكي و رهني، در زمينه حراج عمومي هم جواز داشت و بعدها دولت تزاري روس، امتياز اين بانك را خريداري نمود. در سال 1299 هجري، با امضاي قراردادي، بانك فوق به دولت ايران انتقال يافت.

بانك تا سال 1312 با نام بانك ايران به فعاليت خود ادامه داد و سپس در بانك كشاورزي ادغام گرديد.

نخستين بانك ايراني به نام بانك پهلوي قشون جهت پرداخت حقوق و مستمري ارتشيان و اداره صندوق بازنشستگي آنها با سرمايه 88/3 ميليون ريال در سال 1304 هجري تأسيس گرديد.

سپس در سال 1307 نام اين بانك به بانك سپه تغيير يافت و با تأسيس شعب در شهرهاي مختلف، به كارهاي بانكي نظير بازكردن حساب و انتقال پول به سراسر كشور مشغول شد.

بانك ايران و روس نيز در سال 1305 توسط دولت شوروي جهت تسهيل مبادلات بازرگاني دو كشور تأسيس گرديد. مركز اين بانك در تهران بود و چند شعبه در شهرهاي شمالي كشور داشت. بانك علاوه بر تسهيل امور تجاري ميان دو كشور كارهيا مالي مؤسسات وابسته به شوروي را هم انجام ميداد. فعاليت اين بانك تابع مقررات ايران بود و كار آن تا سال 1358 ادامه يافت. در اين سال، بانك مذكور به همراه 27 بانك ديگر، با تصميم شوراي انقلاب جمهوري اسلامي ايران، ملي گرديد.

پيشنهاد تأسيس يك بانك ملي در ايران، قبل از انقلاب مشروطيت توسط يك صراف بزرگ به ناصرالدين شاه قاجار داده شد ولي او توجهي ننمود. ولي با انقلاب مشروطيت، فكر تأسيس يك بانك ملي جهت كاهش نفوذ سياسي و اقتصادي بيگانگان در امور كشور قوت گرفت و در سال 1306 تأسيس و اساسنامه آن اعلام شد.

بالاخره،‌ مجلس شوراي ملي اجازة تأسيس بانك ملي ايران را مورد تصويب قرار داد، ولي تأمين سرمايه 150 ميليوني آن و تصويب اساسنامه بانك يك سال طول كشيد. سرمايه بانك معادل 20 ميليون ريال شد كه 40 درصد آن متعلق به دولت بود. بانك بطور رسمي در سال 1307 افتتاح گرديد. بانك مركزي در ايران در سال 1339 با وظايف بازرگاني، خزانه داري دولت، چاپ اسكناس و لازم الاجرا و رايج نمودن پول و سياستهاي مالي و غيره تأسيس گرديد. اين بانك به انجام مبادلات از طرف دولت، كنترل بانكهاي تجاري، تعيين ميزانعرضه پول، اعمال معيارهاي حمايتي ارزي جهت حفظ ارزش ريال اقدام مينمايد.

منابع:

1- علي ماجدي، حسن گلريز پول و بانك - انتشارات مركز آموزش بانكداري - سال 67

2- ميلر و رائو (1371) "‌ اقتصاد سنجي كاربردي "، ‌ترجمه حميد،‌ ابريشمي، مؤسسه تحقيقات پولي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران

3-محمد بهمند و محمود بهمنی، بانکداری داخلی 1، چاپ هفتم ، موسسه عالی بانکداری ایران» ، پاییز 1379

4-علی اصغر هدایتی، حسن کلهر و محمود بهمنی، «علمیات بانکداری داخلی2»، چاپ هفتم، موسسه عالی بانکداری ایران، بهار 1380

5-ميلر و رائو (1371) "‌ اقتصاد سنجي كاربردي "، ‌ترجمه حميد،‌ ابريشمي، مؤسسه تحقيقات پولي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران.

تعداد صفحات:70

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درج شده (به طور نمونه) و ممکن است به دلیل انتقال به صفحه وب بعضی کلمات و جداول و اشکال پراکنده شده یا در صفحه قرار نگرفته باشد که در فایل دانلودی متن کامل و بدون پراکندگی با فرمت وردwordکه قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.